Verzuim(d) om in gebreke te stellen? Dan niet aansprakelijk!
Aansprakelijk, in verzuim, in gebreke en niet nakomen. Verschillende termen die ook door ondernemers in het dagelijks spraakgebruik vaak op één hoop worden gegooid. Juridisch gezien betekenen ze echter zeker niet hetzelfde. Integendeel…
Vier verschillende fases
De termen betekenen dus niet hetzelfde, maar ze horen natuurlijk wel bij elkaar. Eigenlijk vertegenwoordigen ze ieder een van de vier verschillende fases als het gaat om wanprestatie:
- Fase 1: niet nakomen
- Fase 2: in gebreke stellen
- Fase 3: in verzuim raken
- Fase 4: aansprakelijk zijn
Over alle fases valt (heel) veel te vertellen, maar laten we proberen het zo overzichtelijk mogelijk te houden. Daarom per fase een beknopte toelichting op hoofdlijnen.
Fase 1. Niet nakomen
Stel je bent een overeenkomst met een leverancier aangegaan om vijfhonderd bureaustoelen type A te leveren. Je merkt echter dat de wederpartij niet, niet correct of niet volledig aan de contractueel overeengekomen afspraken voldoet. Om bij het voorbeeld te blijven: Er worden respectievelijk geen bureaustoelen (niet), bureaustoelen van type B (niet correct) of slechts 300 stoelen (niet volledig) geleverd. Elk van voornoemde varianten vallen onder het kopje ‘niet nakomen’. Dit betekent echter niet dat jouw leverancier ook al meteen aansprakelijk is.
Fase 2. In gebreke stellen
Nu de leverancier zijn verplichtingen niet nakomt, zul je hem eerst in gebreke moeten stellen. Een ingebrekestelling is de expliciete schriftelijke mededeling aan jouw wederpartij, waarin je aangeeft dat hij zijn verplichtingen niet is nagekomen en dat je hem nog één kans geeft om alsnog aan de overeenkomst te voldoen. Zie het als het geven van een laatste waarschuwing.
Naast het schriftelijkheidsvereiste dient een deugdelijke ingebrekestelling aan nog twee voorwaarden te voldoen. Ten eerste moet de vordering opeisbaar zijn. Ben je overeengekomen dat de bureaustoelen uiterlijk 31 juli geleverd worden, dan is jouw vordering voor die datum niet opeisbaar en kun je jouw leverancier nog niet in gebreke stellen. Ten tweede moet de wederpartij een redelijke termijn gegund worden om alsnog na te komen. Wat een redelijke termijn is, verschilt per product / dienst / handeling en hangt dus altijd af van de omstandigheden.
Fase 3. In verzuim raken
Heb je jouw bureaustoelenleverancier op juiste wijze in gebreke gesteld en is ook binnen de aanvullende redelijke termijn geen sprake van het correct en volledig nakomen van de overeengekomen verplichtingen? Dan raakt de hij na het verstrijken van de aanvullende redelijke termijn in verzuim. Nu pas ben je op het punt dat je echt juridische maatregelen kunt treffen. Zodra een wederpartij in verzuim staan je namelijk meerdere rechtsmiddelen ter beschikking. Denk aan ontbinding van de overeenkomst, het gerechtelijk afdwingen van de niet nagekomen prestatie, het op kosten van wederpartij door derden laten verzorgen van de prestatie en/of het vorderen van schadevergoeding.
Soms raakt een wederpartij van rechtswege in verzuim, oftewel zonder dat een voorafgaande ingebrekestelling nodig is. Dit is bijvoorbeeld het geval als sprake is van een fatale termijn, als nakoming blijvend onmogelijk is en ook als jouw wederpartij zelf te kennen geeft dat hij zijn verplichtingen niet kan of zal nakomen. Om het overzicht te bewaren zal ik daarover in dit artikel echter niet verder uitweiden.
Fase 4. Aansprakelijk zijn
De fase van het aansprakelijk zijn, vloeit direct voort uit het in verzuim raken van jouw wederpartij. Op het moment dat jouw leverancier in verzuim raakt, kun je hem aansprakelijk stellen voor de door jou geleden schade. In veel gevallen wordt deze aansprakelijkstelling zelfs al bij voorbaat in de ingebrekestelling opgenomen: “Indien u niet binnen termijn x alsnog nakomt, stel ik u bij deze reeds aansprakelijk voor … etcetera etcetera.” In dat geval valt het moment van aansprakelijk zijn van de wederpartij dus gelijk met het moment van zijn in verzuim raken.
Gevaar van onjuiste toepassing
Zoals eerder aangegeven, betreft dit een beknopt en enigszins versimpeld overzicht van de verschillende stadia. Toch is het van groot belang om deze fases strikt te scheiden en alle stappen in de juiste volgorde te nemen. Stop je zelf te vroeg met het leveren van jouw (tegen)prestatie? Dan kom je in zogeheten schuldeisersverzuim en raak je zelf schadeplichtig. Besteed je de niet nagekomen prestatie te vroeg aan derden uit? Dan draai je hoogstwaarschijnlijk zelf voor de (dubbele) kosten op. Heb je geen deugdelijke ingebrekestelling verstuurd? Dan krijg je bij de rechter het deksel op je neus en wordt je vordering afgewezen.
Tijdig advies
Het is bij deze even lastige als listige materie dan ook altijd ten zeerste aan te raden om niet zelf te gaan hobbyen, maar in een zo vroeg mogelijk stadium een contractrechtjurist in te schakelen. Op zijn minst om met je mee te kijken en je waar nodig te souffleren.
